مدیریت کیفیت منابع آب زیرزمینی شهرستان آق‌قلا

آب‌های زیرزمینی از مهم‌ترین منابع تأمین آب شیرین مورد نیاز انسان محسوب می‌شوند و آلودگی آن‌ها به وسیلۀ کودها و سموم آفت‌کش به علت توسعۀ کشاورزی و تنوع آفات گیاهی یکی از معضلات زیست‌محیطی به‌شمار می‌رود. با توجه به اینکه آب شرب اهالی شهرستان آق‌قلا از چاه‌های آب زیرزمینی تأمین می‌شود و در این منطقه زمین‌های کشاورزی زیادی وجود دارند که به صورت دوره‌ای سمپاشی می‌شوند، احتمال نشت سموم به داخل این چاه‌ها وجود دارد. نیترات و کلرید دو عنصر بسیار مهم در بررسی کیفیت آب‌های زیرزمینی به شمار می‌روند. این دو عنصر در هر یک از چاه‌های آب زیرزمینی ارقام متفاوتی را نشان می‌دهند. حداکثر مقدار مجاز برای این عناصر با توجه به استانداردهای بهداشت جهانی 250 و 50 میلی‌گرم در لیتر به ترتیب برای کلرید و نیترات است. هدف از مطالعۀ حاضر، دستیابی به تخصیص بهینۀ آب شرب مطابق استاندارد بهداشت جهانی و حداکثر استاندارد مطلوب برای آب‌های زیرزمینی در منطقۀ آق‌قلا با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی وزنی است. در این منطقه 4 چاه زیرزمینی، 6 مخزن هوایی و 2 مخزن زمینی (برای ذخیره و انتقال آب به مخزن‌های هوایی) به منظور تأمین آب آشامیدنی 17 روستا وجود دارد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان برداشت آب از چاه‌‌های تحت بررسی در حالت استاندارد بهداشت جهانی و حالت حداکثر استاندارد مطلوب متفاوت است. بیشترین میزان برداشت آب در حالت استاندارد بهداشت جهانی و حداکثر استاندارد مطلوب به چاه شمارۀ 3 و کمترین میزان برداشت به علت بالابودن میزان نیترات به چاه شمارۀ 1 اختصاص یافته است. همچنین، با توجه به نتایج حاصل از میزان برداشت در حالت حداکثر استاندارد مطلوب، از چاه شمارۀ 2 به علت زیادبودن غلظت نیترات در مقایسه با سایر چاه‌های تحت بررسی برداشتی صورت نگرفت. بنابراین، با توجه به استانداردهای بهداشت جهانی و متفاوت‌بودن میزان عناصر در هر یک از چاه‌های تحت بررسی، برداشت آب به صورت ترکیبی از آب چاه‌ها توصیه می‌شود.